Dag brat. Deze post maakt deel uit van een serie over geloof en kennis. Gisteren ging het over over geloven. Je snelle reactie, plus je melding dat je na het lezen van mijn post twee uur had liggen woelen, maakte dat ik zin had om meteen de tweede te schrijven. Over kennis. Trek je stoelriem strak, want daar komt-ie.
Wat is kennis? Huis-tuin-keuken antwoord: als je iets weet. Okee, maar wat is dat dan, weten? Als je het kunt bewijzen. Hmmm. lijkt logisch, maar het volstaat niet. Wat is dan bewijzen? In de middeleeuwen, toen Australië nog niet ontdekt was, dachten de wetenschappers uit die tijd dat zwanen wit waren. Uit allerlei onderzoek was dat gebleken. Pogingen tot falsificatie waren niet gelukt. Het leek empirisch bewezen dat zwanen witte vogels wasren. Totdat ze vanuit Australië een zwarte zwaan meenamen, en de inzichten moesten worden bijgesteld. Was er voorheen nou sprake van kennis, namelijk dat zwanen witte vogels zijn? Nee, zul je wellicht zeggen, want later bleek immers dat er ook zwarte zwanen bestaan. Hmmm, dat valt te bezien. wellicht was het toch kennis.
Good old Plato, leerling van Socrates en leermeester van Aristoteles, heeft rond 400 BC al goed en diep over kennis nagedacht. Zo goed zelfs dat zijn theorie over wat kennis is tot halverwege de vorige eeuw (1963 om precies te zijn) overeind is gebleven. Hij stelde:
Kennis = gerechtvaardigd en waarachtig geloof. In het engels: justified true belief. Men verwijst ernaar als de JTB theory.
JTB is dus de beste omschrijving van kennis. Maar in 1963 schreef de Amerikaanse filosoof Edmund Gettier, werkzaam aan de Wayne State universiteit van Detroit, een kort artikel. Hij deed dit volgens bepaalde bronnen voornamelijk omdat collega's hem aanraadden ook eens een publicatie te schrijven, om de universiteitsadministratie tevreden te houden. Zijn drie pagina's tellend artikel 'Is true justified belief knowledge?' zette vervolgens de wereld van de epistemologie (=kennisleer) op zijn kop. Daarna heeft Gettier trouwens weinig tot niets meer gepubliceerd. Hij leeft nog steeds, is 93 of zo. Overigens was hij niet de eerste die de JTB theorie ter discussie stelde, maar wel degene die dit het meest overtuigend heeft gedaan.
Gettier verzon voorbeelden waaruit bleek dat er situaties zijn waarin sprake is van JTB zonder dat je kunt spreken van kennis. Het beroemdste voorbeeld is dat van iemand die wil weten hoe laat het is. Hij kijkt op de klok die in de ruimte hangt waar hij is en ziet dat het twaalf uur is. Wat hij niet weet is dat de klok stilstaat. Maar toevallig is het op dat moment wel twaalf uur. Aan de drie voorwaarden is voldaan: (1) hij gelooft dat het twaalf uur is, (2) het is inderdaad twaalf uur, en (3) hij was gerechtvaardigd om te geloven dat het twaalf uur was, immers de klok gaf dat aan. Toch kun je moeilijk volhouden dat hij over de juiste kennis beschikte.
Er zijn sindsdien nog veel meer Gettier-cases bedacht, je kunt ze zelf ook verzinnen. Maar wat nou precies kennis is, daar is de wereld nog niet uit.
Nu gaat het woelen pas echt beginnen. Succes ermee. Brat.
Vooropgesteld het is een leuke post. En het zet me zeker aan het denken. Inhoudelijk zal ik er zeker op reageren maar dat doe ik in de vorm van een post.
BeantwoordenVerwijderenMaar dan toch het volgende, hij is niet wat ik ervan verwacht had die post van je.
Ten eerste schep je zelf berenhoge verwachtingen. Je schrijft een hele post (credere) als inleiding, je begint deze post met trek je stoelriem strak en dan ja dan valt de rest een beetje tegen. Je citeert een obscure Amerikaanse filosoof die eens wat over JTB heeft gepubliceerd. Wellicht speelt mee dat je me dit allemaal al eens geappt hebt dat ik het niet als wereldschokkend ervaar.
Wat ik ook mis is de Brat invalshoek. Wat vind jij nou echte kennis, of waar geloof jij nou Otets star in.
Maar goed het blijft lezenswaardig, zij het net dan.
groet brat
Dank voor je verbetersuggesties. Torenhoge verwachtingen scheppen en dan tegenvallen, daar zit wel wat in; feitelijk ervaar ik het leven zelf ook zo. Mijn eigen visie die volgt later nog. Eerst volgt nog een post met extra instrumentarium.
BeantwoordenVerwijderen