Wij zijn schaaldieren

bratje, voorheen fietste je nog wel eens naar Zuid-Frankrijk of Barcelona, of zo. En weer anderen in mijn kennissenkring fietsten, recentelijk nog, naar Albanië en Griekenland (hoewel ik ze Kiev had aangeraden want dat was meer passend geweest, maar goed). er werden ook fietsblogs bijgehouden, die ik dan weer las. En als ik dan de klachten en verzuchtingen over hoe ver het nog wel niet was, beantwoordde met: neem dan een fiets met grotere wielen, dan werd dat niet begrepen of geapprecieerd. Daar wil ik het in deze post over hebben. Wel weer wat nerdisch, maar ja. Ik zal het zo licht mogelijk proberen te doen.
Maar eerst dit raadsel voor jou:
Je weet uit ervaring dat water (H2O) nat is.  Vraag: Is één watermolecule nou ook nat?
Denk daar even over na voordat je verder leest.

Voor ons is het omlaag vallen uit een raam van, zeg, de derde verdieping, ernstig want je kunt zomaar doodvallen. Voor een koe is het sowieso dodelijk. Voor een kat daarentegen valt het nog wel mee en voor een mier stelt het niets voor. Dat heeft met schaal te maken.
Iets anders: voor ons is lopen in een flinke regenbui vervelend, maar meer ook niet (tenzij je daarna heel erg zou afkoelen). Voor een muis daarentegen is het al een behoorlijke opgave om daarna nog thuis te komen, en voor een mier of ander klein insect is het ronduit levensbedreigend. Ook dat heeft met schaal te maken.
Hoe de natuurwetten op je uitwerken hangt ondermeer af van je grootte versus je gewicht, ofwel je relatieve oppervlak. Als je als muis van 20 gram na een regenbui 2 gram water in je muizenvelletje vasthoudt hebben we het wel over 10% van je lichaamsgewicht. Voor insecten is die verhouding nog veel extremer en bovendien lopen zij vanwege de oppervlaktespanning van het water ook het risico om opgezogen te worden in een druppeltje water, en dan kunnen ze verdrinken. Al heeft de natuur daar weer heel effectieve maatregelen tegen ontwikkeld, zoals waterafstotende microhaartjes op de buitenkant van het insect.

Nu naar die fietstocht, of een soortgelijke vraag. Stel je wil meten hoeveel kilometer de Maas in Nederland stroomt. Hoe pak je dat aan? Als je dat doet met een goede atlas, eentje met topografische kaart en een schaal van 1:25.000 ofwel 1 cm = 250 m dan krijg je toch een andere uitkomst dan wanneer je met een gps apparaat in je broekzak, de maasoever zo nauwkeurig mogelijk afloopt. Afstand meten is schaalafhankelijk. Hoe groter de meetlat waarmee je meet, hoe minder de kleine kronkels er toe doen, en hoe kleiner het getal dat er uit komt. Met een fiets met wielen van zeg 100 meter doorsnee is de afstand naar Barcelona een heel stuk korter dan met jouw gewone fiets.

Hoe wij de wereld ervaren is direct gekoppeld aan onze afmeting. Wij zijn derhalve schaaldieren.
Natheid van water is gekoppeld aan een een zekere hoeveelheid waterdeeltjes (en daarmee dus ook aan de grootte, in dit geval de grootte van de druppel). Zo'n eigenschap die afhankelijk van de hoeveelheid is heet emergent. Op micro- of moleculair niveau is water niet nat (en heeft gas geen druk), dat zijn eigenschappen die pas vanaf een zekere schaal ervaren worden.

Ik vind dit soort zaken fascinerend. Vandaar deze post.
Sorry als ik je er teveel mee vermoei. Schaaldier.