Werken bij de Overheid. Deel III.

Ha brat, het Ministerie van Justitie en Veiligheid verdient een eigen post, schreef ik eerder. Feitelijk bedoel ik dan primair het Openbaar Ministerie. Om te beginnen,  over hoe die twee zich tot elkaar verhouden staat op de site van het Ministerie van J&V het volgende te lezen:

Openbaar Ministerie (OM), Politie en rechtspraak
Het Openbaar Ministerie (OM), verantwoordelijk voor opsporing en vervolging van criminelen, neemt naast de gespecialiseerde diensten een bijzondere positie in. Het OM heeft een grote autonomie op zijn eigen werkterrein. De minister van Justitie en Veiligheid is ook verantwoordelijk voor de politie. De rechtspraak (rechtbanken) maakt géén deel uit van het ministerie. De rechtspraak is onafhankelijk georganiseerd.

Die laatste zin verwijst naar de Trias Politica van Montesquieu: een staatsindeling waarbij de taken wetgeving, uitvoering en rechtspraak zijn gescheiden.
Rechters en Officieren van Justitie vallen dus onder het OM. Het werk van het OM is een van de meest zuivere overheidstaken; dit is iets dat je echt never-nooit-niet aan de markt kunt overdragen. Van de overheid moet je kunnen verwachten dat zij alles eerlijk afwegen en afhandelen, zonder aanziens des persoons. Niet voor niets heeft Vrouwe Justitia naast een zwaard, een balans in de hand en is zij geblinddoekt.
Echter, hoe goed doen we het eigenlijk in Nederland? Eergisteren kwam naar voren dat in de Chipshol zaak de rechter had opgebeld in de zaak waarover hij rechtsprak, naar de advocaat van Chipshol, om deze te ontmoedigen. Meer dan schandalig uiteraard, en het geeft ook zwaar te denken dat de man in kwestie gewoon een vervroegd pensioen is gegaan waarbij hij tevens een vrijwaring heeft bedongen van het OM. (Terwijl een jarenlange gevangenisstraf en een forse financiële boete niet zouden hebben misstaan, naar mijn bescheiden mening. Maar ja, ik ben dan ook geen rechter en behoor al helemaal niet tot het circuit). En dan die zaken uit het relatief recente verleden: Lucia de B., de Schiedammer Parkmoord, De Puttense moordzaak.  In de Schiedammer Parkmoord werd een ventje van 12, zijn vriendinnetje was het dodelijk slachtoffer, keihard verhoord omdat zijn beschrijving van een magere dader niet matchte met de ideeën van de rechercheurs, die wisten dat een dikke man, eerder veroordeeld voor een zedendelict, nabij de plaats delict was gezien. Het ventje hield moedig stand maar toch werd de dikke man veroordeeld en verdween in de cel; ten onrechte bleek later. En dan recentelijk nog die kwestie waar nu iemand achteraf is vrijgesproken, na jarenlang ten onrechte vastgezeten te hebben. Nu was gebleken dat hij destijds in het verhoor niet alleen zwaar onder druk was gezet, maar ook was 'gevoerd' met gewenste antwoorden. Zoiets als: 'In wat voor een auto reed je? Ja, Opel is goed, maar ik moet een andere kleur van je horen, iets donkerder.' En die verdachte, murw, maar raden: 'Blauw? Grijs? Zwart?'
Broddelwerk? Op zijn minst. Maar ik denk dat er meer aan de hand is.
In het werk van het OM, het justitieel onderzoek en het verhoor in de rechtbank etc., zou waarheidsvinding centraal moeten staan. Inmiddels is uit diverse zaken gebleken dat het OM bij de dossieropbouw bewust en met voorbedachte rade ontlastende informatie weglaat. Het verkrijgen van een veroordeling heeft blijkbaar een hogere prioriteit dan het verkrijgen van een goede afweging van alle feiten.
Het moederministerie, J&V, geeft daarbij overigens het voorbeeld: een jaar geleden kwam immers aan het licht dat het 'onafhankelijk' Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatiecentrum WODC zijn onderzoeksresultaten aanpaste op verzoek van de beleidsambtenaren op het departement.

Okee, zul je zeggen, maar het gaat hier wel om boeven vangen, mogen ze bij het OM dan helemaal geen fouten maken?
Natuurlijk wel, fouten maken gebeurt overal, ook in situaties waarin er een leven van afhangt, zoals in een medische setting, en ook wanneer het leven er in overdrachtelijke zin van afhangt, zoals in een rechtszaak. Tijdens mijn wetenschappelijke opleiding heb ik geleerd dat je bij onderzoek twee soorten fouten kunt maken: toevallige en systematische. De toevallige fouten zijn goed te bestrijden, door meer precisie uiteraard, en door de meting een aantal malen te herhalen. Maar systematische fouten, die een gevolg zijn van een onjuiste methode, zijn veel geniepiger. Hoe kom je er achter, en hoe sluit je ze uit?
En dan is er uiteraard nog een derde categorie: fraude. Bewust de resultaten sturen, door meetresultaten te verzinnen, of door resultaten die je niet van pas komen weg te laten. Ene meneer Stapel weet daar alles van. Die zit daarvoor de rest van zijn leven op de blaren. Maar hoe ziek is het eigenlijk dat het OM,  in de binnenste schil van de overheid, bij herhaling heeft aangetoond meer waarde te hechten aan het bereiken van de gewenste uitkomst (een veroordeling), dan het vinden van de waarheid. En daarmee gewoon door kan gaan. Elkaar de hand boven het hoofd houdt. Hoezo balans, hoezo zonder aanziens des persoons?

Zoals in de twee eerdere posts over dit onderwerp, ben ik een overheidsdier. Dat verklaart waarom dit stelselmatig gerotzooi van mij nogal opwindt. Is dit hoe 'mijn overheid' zich gedraagt?
Nogmaals, ik weet uit ervaring hoe lekker amateuristisch het er aan toe kan gaan, en kan daar met een zekere vertedering naar kijken. Bureaucratisch, ambtelijke molens die langzaam malen, de stoffige lucht van een kantoor vol dossiermappen. Maar nooit heb ik op mijn afdelingen geaccepteerd dat er gemarchandeerd werd met objectieve feiten. Een bestuurder heeft het recht op te weten hoe het zit, hoe pijnlijk de feiten ook zijn, en een ambtenaar is verplicht die feiten onverbloemd aan zijn bestuurder te tonen, zo mogelijk vergezeld van een goed ambtelijk advies.
Die lui bij het OM, en evenzo zij bij het ministerie van J&V, zitten zwaar fout en zouden zich heel diep moeten schamen. En die hele top zou vervangen moeten worden. Bah.

Nabrandertje: Wat denk je dat er van die politiechef die destijds verantwoordelijk was voor die foutieve verhoren, terecht gekomen is? Juist. Hij is nu docent verhoortechnieken op de politieacademie.

Groeten van een boze Brat.